Νέα
Ο θυρεοειδής είναι ένας μικρός αδένας σε σχήμα πεταλούδας που βρίσκεται στο λαιμό, πίσω και κάτω από την περιοχή του μήλου του Αδάμ.
Παράγει σημαντικές ορμόνες και δύο από αυτές είναι η τριιωδοθυρονίνη (Τ3) και η θυροξίνη ή τετραϊωδοθυρονίνη (Τ4). Αυτές οι ορμόνες είναι κρίσιμες για την ικανότητα του σώματος να παράγει ενέργεια.
Μόνο ο θυρεοειδής έχει κύτταρα ικανά να απορροφούν το ιώδιο. Λαμβάνουμε το ιώδιο μέσω της διατροφής και ο θυρεοειδής το συνδυάζει με το αμινοξύ τυροσίνη για να παράγει τις ορμόνες Τ3 και Τ4. Οι αριθμοί 3 και οι 4 αναφέρονται στον αριθμό των ατόμων ιωδίου που έχουν αυτές ο δύο ορμόνες. Όταν ο θυρεοειδής λειτουργεί σωστά, περίπου το 80% είναι T4 και το 20% είναι T3.
Οι Τ3 και Τ4 ταξιδεύουν μέσω της κυκλοφορίας του αίματος. Η Τ4 είναι η ορμόνη αποθήκευσης και η Τ3 είναι η βιολογικά ενεργή ορμόνη, αυτή που έχει επίδραση σε κυτταρικό επίπεδο. Μπορεί ο θυρεοειδής αδένας να παράγει λιγότερη Τ3, αλλά το σώμα χρησιμοποιεί μια μεγαλύτερη ποσότητα καθώς μετατρέπει την αποθηκευμένη Τ4 σε Τ3. Αυτή η μετατροπή μπορεί να λάβει χώρα στο θυρεοειδή, το συκώτι, τον εγκέφαλο και άλλα όργανα. Η Τ3 αυξάνει τον μεταβολικό ρυθμό των κυττάρων και διεγείρει τα κύτταρα να παράγουν έναν αριθμό διαφόρων ορμονών, ενζύμων, νευροδιαβιβαστών και μυϊκού ιστού. Βοηθά επίσης τα κύτταρα να χρησιμοποιούν το οξυγόνο και να απελευθερώνουν διοξείδιο του άνθρακα, κάτι που βελτιώνει τη μεταβολική λειτουργία.
Η απελευθέρωση των ορμονών από το θυρεοειδή είναι μέρος μιας διαδικασίας που περιλαμβάνει τον υποθάλαμο και την ορμόνη θυρεοτροπίνη (TRH: thyroid stimulating hormone) καθώς και την υπόφυση. Η θυρεοτροπίνη δίνει σήμα στο θυρεοειδή να φτιάξει τις θυρεοειδικές ορμόνες και να τις απελευθερώσει στην κυκλοφορία του αίματος. Όταν η υπόφυση αισθάνεται ότι δεν υπάρχουν επαρκείς ποσότητες στο σώμα, η TSH ανεβαίνει. Κάποιες φορές όμως είτε ο θυρεοειδής είτε το σύστημα ανατροφοδότησης δεν λειτουργεί σωστά. Αν δεν παράγετε τα επίπεδα θυρεοειδικών ορμονών που απαιτεί το σώμα σας, έχετε υποθυρεοειδισμό.
Ποιες είναι οι αιτίες;
Ο υποθυρεοειδισμός αναπτύσσεται για διάφορους λόγους. Στις αναπτυγμένες χώρες o πιο συχνός λόγος είναι η αυτοάνοση ασθένεια που ονομάζεται Χασιμότο (Hashimoto), κατά την οποία το ανοσοποιητικό σύστημα να επιτίθεται και καταστρέφει το θυρεοειδή, καθιστώντας τον ανίκανο σταδιακά να παράγει επαρκή ποσότητα ορμονών. Στις αναπτυσσόμενες χώρες, η πιο συχνή αιτία υπολειτουργίας του θυρεοειδούς είναι η έλλειψη ιωδίου. Ακόμη, όταν λαμβάνετε ορισμένα φάρμακα, όπως π.χ. λίθιο, μπορεί να μειώνεται η ικανότητα του θυρεοειδούς.
Ποια είναι τα συμπτώματα;
Ο υποθυρεοειδισμός επιβραδύνει μια ποικιλία σωματικών λειτουργιών. Σπανίως προκαλεί συμπτώματα στο αρχικό στάδιο αλλά με την πάροδο του χρόνου μπορεί να προκαλέσει προβλήματα υγείας, όπως παχυσαρκία, πόνο στις αρθρώσεις, υπογονιμότητα και καρδιοπάθειες. Τα πιο συχνά συμπτώματα είναι:
- Κούραση
- Τριχόπτωση και αδύναμα μαλλιά
- Κακή κυκλοφορία, ζαλάδες και υπερευαισθησία
- Εύθραυστα και λεπτά νύχια
- Πρήξιμο ποδιών και χεριών
- Πόνοι στις αρθρώσεις (αρθραλγίες) και κράμπες στους μύες
- Μυϊκή αδυναμία
- Χαμηλή θερμοκρασία σώματος και αυξημένη ευαισθησία στο κρύο
- Δυσκοιλιότητα
- Ξηρό δέρμα
- Αύξηση του σωματικού βάρους
- Βραχνάδα φωνής
- Αυξημένα επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα
- Μειωμένος καρδιακός ρυθμός
- Κατάθλιψη
- Εξασθενημένη μνήμη
Ο υποθυρεοειδισμός είναι μια χρόνια πάθηση που χρειάζεται αντιμετώπιση, τα συμπτώματα μπορεί σταδιακά να γίνουν πιο σοβαρά. Η συνεχής προσπάθεια του θυρεοειδή αδένα να απελευθερώσει περισσότερες ορμόνες μπορεί να οδηγήσει σε διόγκωσή του (βρογχοκήλη).
Η θεραπεία βασίζεται στο να πάρει ο ασθενής τις ορμόνες που δεν μπορεί να φτιάξει. Η θεραπεία που χορηγείται είναι η συνθετική θυροξίνη (Τ4), η οποία είναι ίδια με την ορμόνη που παράγει ο θυρεοειδής.
Υποθυρεοειδισμός και διατροφή
Τα τρόφιμα από μόνα τους δεν μπορούν να τον θεραπεύσουν, ωστόσο, ένας συνδυασμός των σωστών θρεπτικών ουσιών μπορεί να βοηθήσει -μαζί με τη φαρμακευτική θεραπεία- στην αποκατάσταση της λειτουργίας του θυρεοειδούς και στην ελαχιστοποίηση των συμπτωμάτων.
Ιώδιο
Το ιώδιο αποθηκεύεται στο θυρεοειδή αδένα και είναι απαραίτητο συστατικό των ορμονών του. Η ανεπάρκεια ιωδίου μπορεί να προκαλέσει βρογχοκήλη, θυρεοειδή οζίδια και υποθυρεοειδισμό. Εάν έχετε ανεπάρκεια ιωδίου, μπορείτε να προσθέσετε ιωδιούχο αλάτι στα γεύματά σας. Πρέπει όμως να προσέξετε γιατί η αυξημένη κατανάλωση αλατιού μπορεί να οδηγήσει σε άνοδο της αρτηριακής πίεσης και άλλα προβλήματα.
Εναλλακτικά μπορείτε να τρώτε περισσότερες τροφές πλούσιες σε ιώδιο, όπως φύκια, ψάρια, γαλακτοκομικά προϊόντα και αυγά. Στα φυτικά τρόφιμα, η περιεκτικότητα του ιωδίου εξαρτάται από τα εδάφη στα οποία καλλιεργήθηκαν. Στα ζωικά τρόφιμα, η ποσότητα ιωδίου προέρχεται από τη διατροφή του ζώου. Η κατανάλωση μιας ισορροπημένης διατροφής καθιστά περιττή τη λήψη συμπληρωματικού ιωδίου. Στην πραγματικότητα, το πάρα πολύ ιώδιο μπορεί να προκαλέσει υπερθυρεοειδισμό σε μερικούς ανθρώπους.
Σελήνιο
Το σελήνιο συμβάλλει στην ενεργοποίηση των θυρεοειδικών ορμονών, ώστε να μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τον οργανισμό. Αυτό το μέταλλο έχει επίσης αντιοξειδωτικά οφέλη, που σημαίνει ότι μπορεί να προστατεύσει τον θυρεοειδή αδένα από τις ελεύθερες ρίζες. Έρευνες έχουν αποδείξει, ότι στις περιπτώσεις αυτοάνοσης θυρεοειδίτιδας, η αυξημένη πρόσληψη σεληνίου μπορεί να επιβραδύνει την πορεία της νόσου. Σε εγκύους χωρίς υποθυρεοειδισμό, που όμως έχει διαπιστωθεί η παρουσία των αντισωμάτων που προκαλούν θυρεοειδίτιδα, το σελήνιο μειώνει τον κίνδυνο της επιλόχειας θυρεοειδίτιδας.
Ψευδάργυρος
Όπως το σελήνιο, ο ψευδάργυρος βοηθά το σώμα να ενεργοποιήσει τις θυρεοειδικές ορμόνες. Μελέτες δείχνουν επίσης ότι ο ψευδάργυρος μπορεί να βοηθήσει το σώμα να ρυθμίσει τη θυρεοτροπίνη, την ορμόνη που δίνει σήμα στο θυρεοειδή να απελευθερώνει τις ορμόνες του. Η ανεπάρκεια ψευδαργύρου δεν είναι συχνή στις ανεπτυγμένες χώρες. Εάν έχετε υποθυρεοειδισμό είναι καλό να εντάξετε στη διατροφή σας περισσότερες τροφές πλούσιες σε ψευδάργυρο, όπως στρείδια και άλλα οστρακοειδή, βόειο κρέας και κοτόπουλο.
Σίδηρος
Φροντίστε να έχετε επάρκεια σιδήρου. Ένα ένζυμο που ονομάζεται TPO (Thyroid Peroxidase) και συμμετέχει στη σύνθεση των θυρεοειδικών ορμονών ενεργοποιείται όταν δεσμεύει αίμη και πρέπει να υπάρχει επαρκής σίδηρος στον οργανισμό. Ο σίδηρος είναι απαραίτητος για την παραγωγή των θυρεοειδικών ορμονών T3 και T4. Η έλλειψή του σημαίνει μειωμένη δραστηριότητα TPO και άρα μειωμένη παραγωγή θυρεοειδικών ορμονών.
Τροφές που πρέπει να αποφεύγονται
Μια σειρά από φυτικά συστατικά ονομάζονται goitrogens κάτι που υπονοεί ότι μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο βρογχοκήλης. Τα goitrogens είναι ενώσεις που μπορεί να επηρεάσουν τη φυσιολογική λειτουργία του θυρεοειδούς περιορίζοντας π.χ. την ποσότητα ιωδίου που φτάνει στον αδένα -goiter σημαίνει βρογχοκήλη. Κάτι τέτοιο συμβαίνει για παράδειγμα με τη λαχανίδα (kale), το κλασικό λάχανο, το μπρόκολο, το κουνουπίδι και τα λαχανάκια Βρυξελλών. Ωστόσο το πρόβλημα μπορεί να υπάρξει μόνο αν έχετε ήδη χαμηλά επίπεδα ιωδίου στο σώμα σας. Η σόγια επίσης μπορεί να επηρεάσει την ικανότητά του θυρεοειδούς να παράγει τις ορμόνες του ή την απορρόφηση της Τ4 .
Εάν έχετε υποθυρεοειδισμό, και λαμβάνεται Τ4, σε γενικές γραμμές πρέπει να το κάνετε με άδειο στομάχι. Οι πολλές φυτικές ίνες μπορούν να επηρεάσουν την απορρόφησή της. Ορισμένα τρόφιμα, συμπληρώματα ή φάρμακα μπορούν να έχουν το ίδιο αποτέλεσμα. Αποφύγετε να λαμβάνεται μαζί ξηρούς καρπούς, σόγια, συμπληρώματα σιδήρου ή πολυβιταμίνες που περιέχουν σίδηρο και συμπληρώματα ασβεστίου.
Η γλουτένη μπορεί να συμβάλλει στην ασθένεια του θυρεοειδούς με διάφορους τρόπους μεταξύ των οποίων είναι και η πρόκληση φλεγμονής ενώ πρέπει να σημειωθεί ότι μια άλλη πρωτεΐνη, που υπάρχει στο γάλα, η καζεΐνη, μιμείται τη γλουτένη. Ορισμένοι πιστεύουν ότι τα άτομα με υποθυρεοειδισμό θα πρέπει να ακολουθούν μια διατροφή χωρίς γλουτένη. Η ιδέα αυτή υποστηρίζεται από μια κλινική δοκιμή του 2018 σε γυναίκες που είχαν θυρεοειδίτιδα Hashimoto και ακολούθησαν μια διατροφή χωρίς γλουτένη για έξι μήνες.
